Cieślin położony jest na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Obszar ten rozciąga się wąskim pasmem pomiędzy Krakowem na południu, a Częstochową na północy. Czasami w jej obręb wliczany jest również obszar Wyżyny Wieluńskiej. Razem teren od Krakowa po Wieluń ma około 160 km długości (w kierunku północ-południe) i przeciętnie 20 km szerokości (z zachodu na wschód), przy czym w swojej południowej, najszerszej części osiąga około 40 km (na równoleżniku Zielonek koło Krakowa). Ma ona powierzchnię 2.615 km kw. co stanowi około 0,8 % całego kraju. Obszar ten znany bywa również jako Wyżyna Krakowska, Wyżyna Krakowsko-Wieluńska czy Jura Krakowsko-Częstochowska. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska wchodzi w skład większej jednostki fizycznogeograficznej – Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska dzieli się na 4 makroregiony (mezoregiony). Jednym z nich jest Wyżyna Olkuska zajmująca powierzchnię 818 km2 i ciągnąca się od Bramy Wolbromskiej do Rowu Krzeszowickiego. Charakteryzuje się ona płaską wierzchowiną, której wysokość waha się od 400 do 460 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem Wyżyny Olkuskiej jest ostaniec Skałka 502 w okolicy Jerzmanowic, którego wysokość wynosi 512,8 m n.p.m. Uważany on był do niedawna za najwyższe wzniesienie całej Jury. Aktualnie za najwyższe wzniesienie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej przyjmuje się Górę Janowskiego (Górę Zamkową) we wsi Podzamcze. Według ostatnich pomiarów ma ona wysokość 516 m n.p.m. Na starszych mapach turystycznych podawana jest wysokość 504 lub 503 m n.p.m. Cieślin położony jest w środkowej części blisko czterokilometrowej doliny rzeki Tarnówki. Dolina ta przecięta jest wapiennym płaskowyżem Niegowonicko-Golczowickim. Najwyżej położone wzniesienie na obszarze Cieślina ma wysokość 379,8 m n.p.m. Obszar Cieślina w całości leży w obrębie Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego z oddziałem w Krakowie. Znaczna jego część położona jest w granicach Parku Krajobrazowego Orle Gniazda, zaś pozostała część tworzy otulinę Parku. Głównym celem parku krajobrazowego jest ochrona przyrody i kultury Jury w powiązaniu z racjonalnym jej wykorzystaniem dla potrzeb społecznych i turystycznych. Na obszarze parku, w odległości ok. 10 km od Cieślina, występuje jedyny użytek ekologiczny – Pustynia Błędowska. Użytek chroni śródlądowe piaski wydmowe z interesującymi formami morfologicznymi, zbiorowiska muraw piaskowych oraz rzadkie i chronione gatunki flory i fauny.
Wapienna skała w rejonie drogi w kierunku Borku.
Wyżyna Olkuska zbudowana jest z wapieni górnojurajskich rozciętych przez krótkie, głęboko wcięte doliny. Skały wapienne są bogate w skamieniałe szczątki amonitów, belemitów, gąbek, małży i ramienionogów. Ich szkielety i pancerze gromadziły się przez miliony lat tworząc grube pokłady. Wapień skalisty będący bardziej odporny na niszczące procesy naturalne, tworzy charakterystyczne dla wyżyny elementy krajobrazu: samotne skały wapienne o różnych kształtach, ostańce na wierzchowinach i skałki w dolinach potoków. Nie są one jednak tak liczne, jak ma to miejsce na Wyżynie Częstochowskiej. Wapień płytowy nie tworzy naturalnych odsłonięć (spotkać go można jedynie w istniejących jeszcze kamieniołomach). Park Krajobrazowy Orlich Gniazd wziął swą nazwę od “Orlich Gniazd” t.j. średniowiecznych warownych zamków i strażnic obronnych wznoszonych na wapiennych skałach, które w dużej liczbie występują na tym obszarze. W najbliższej okolicy Cieślina spotykamy ruiny zamków w Bydlinie, Rabsztynie, Smoleniu oraz Podzamczu, zaś niewiele dalej znajduje się Ojcowski Park Narodowy. Występują ponadto liczne jaskinie oraz rezerwaty przyrody (najbliższe to Pazurek i Michałowiec). Malownicze krajobrazy i bogata przyroda tego obszaru (głównie Dolina Prądnika) już od początku XIX wieku przyciągały wielu przyrodników, turystów, literatów i malarzy.
Jura Krakowsko-Częstochowska położona jest na granicy wododziału głównych rzek Polski. Większość przepływających tutaj rzek odprowadza swe wody do Wisły, pozostałe zaś zasilają Odrę. Ze względu na zjawiska krasowe i dużą przepuszczalność podłoża sieć powierzchniowych cieków wodnych jest tu stosunkowo rzadka, a niewielką liczbę rzek i potoków uzupełniają liczne cieki okresowe, pojawiające się po ulewnych deszczach. Bardzo obfity jest podziemny system wód jurajskich, reprezentowany przez wiele wypływów, min. w Cieślinie. Na Jurze brak jest dużych zbiorników wodnych, zaś większe stawy zlokalizowane są min. w okolicach Wolbromia, Klucz i Cieślina.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska w całości należy do środkowoeuropejskiej strefy klimatycznej oraz do częstochowsko-kieleckiej dzielnicy klimatycznej. Na terenie tym występuje duża różnorodność warunków klimatycznych. Średnia roczna temperatura to około 7,5°C; najzimniejszym miesiącem jest styczeń (średnia temperatura -3°C), a najcieplejszym zaś lipiec (17°C). Osobliwością klimatu jest tu zmienność pogody z godziny na godzinę oraz duża ilość opadów burzowych. Klimat Wyżyny Olkuskiej jest nieco chłodniejszy i wilgotniejszy w stosunku do otaczających ją obszarów. Ma to wpływ na długość zalegania pokrywy śnieżnej oraz długość okresu wegetacyjnego wynoszącą 201 – 210 dni w roku. Jest więc ona krótsza o blisko dwa tygodnie od sąsiednich terenów.
Na terenie Cieślina przeważają słabe gleby bielicowe wytworzone z piasków i glin, brunatne rędziny węglanowe, towarzyszące głównie skałom wapiennym, a nawet zupełnie jałowe piaski, Są to głównie gleby klasy V i VI. Jedynie w dolinach rzecznych oraz w obniżeniach terenu występują mady oraz różne typy gleb bagiennych i torfowych. Gospodarstwa w zdecydowanej większości posiadają mały areał z dużą ilością działek. Dawniej rolnictwo było ważnym źródłem utrzymania dla wielu rodzin robotniczo-chłopskich. W związku z zachodzącymi zmianami w kraju i brakiem opłacalności produkcji dziś rolnictwo odgrywa marginalną rolę. Obecnie tylko kilka procent areału użytkowane jest rolniczo, pozostała zaś część to nieużytki rolne: ugory i odłogi. Nie występują żadne gospodarstwa rynkowe.
Reasumując. Jura to przepiękne panoramy, malownicze dolinki, imponujące ostańce skalne, rozległe pustynie, tajemnicze groty, wzgórza wapienne… W tym pejzażu odznaczają się liczne średniowieczne zamki pełne dawnych sekretów i eleganckie pałace o intrygującej historii. Znajdujemy tu również zabytkowe drewniane kościółki, sanktuaria, samotne kapliczki, muzea, skanseny… Jest w czym wybierać. Jurajskie szlaki nie zawiodą ani miłośników architektury, sztuki i przyrody, ani ciekawych świata poszukiwaczy przygód. Jednak nie tylko niepowtarzalne krajobrazy i tajemnice zaklęte w starych murach kuszą na Jurze. Jest ona także wymarzonym miejscem dla każdego, kto poszukuje aktywnego wypoczynku i adrenaliny. Prócz licznych propozycji dla piechurów, rowerzystów, miłośników wody i ustronnych kąpielisk, znajdziemy tu kilka mniej typowych form spędzenia wolnego czasu. Przede wszystkim Jura to niekwestionowany raj dla miłośników wspinaczki skałkowej, jednocześnie najpopularniejszy i największy taki rejon w Polsce. Nudzić nie będą się tu grotołazi, dla których, w zależności od stopnia zaawansowania i umiejętności, dostępne są najpiękniejsze jurajskie jaskinie. Również amatorzy turystyki konnej, a nawet paralotniarstwa, znajdą tutaj idealne warunki do uprawiania tych sportów. Lasy obfitujące w grzyby, jagody i borówki, korzystny mikroklimat, cisza i co ważne, mała ilość turystów zapewni każdemu relaks i odpoczynek po tygodniu pracy. Miejscowość Cieślin położona jest blisko aglomeracji górnośląskiej oraz krakowskiej, dlatego też łatwo i szybko można tu dojechać zarówno samochodem osobowym, jak i dobrze funkcjonującą komunikacją zbiorczą.
Jednym słowem: dla każdego coś dobrego. Każdy, kto lubi mniej lub bardziej aktywnie spędzać wolny czas, znajdzie na Jurze wiele atrakcji oraz liczne ciekawe miejsca.