Określenie precyzyjnej daty powstania wsi Cieślin jest niemożliwe, gdyż nie zachowały się żadne dokumenty lokacyjne. W takich przypadkach za umowną przyjmuje się rok, w którym dana wieś jest po raz pierwszy wzmiankowana w dokumentach pisanych. Stąd też w przypadku Cieślina należałoby przyjąć rok 1400, gdyż wtedy w „Acta terrestria Cracoviensia” („Księgi ziemskie krakowskie”, rps. ANKr. TC 8, str. 85) spotykamy pierwszy zapis odnoszący się do tej miejscowości. Został on dokładnie rozczytany w „Antiquissimi libri iudiciales terrae Cracoviensis” („Najdawniejsze księgi sądowe krakowskie”, Cz. 2, 1394-1400, 9709, ed. B. Ulanowski, Kraków 1884-1886). Wieś powstała wcześniej, o czym autorzy książki „Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego”, Feliks Kiryk i Ryszard Kołodziejczyk, piszą w następujący sposób: „Przed 1400 r. powstała wieś Cieślin k. Bydlina, ale zaszeregowana została do parafii chechelskiej, co świadczy, iż była to osada o wiele starsza, niż powstała w ostatniej ćwierci XIV w. pobliska parafia w Bydlinie.”. Stąd też możemy przyjąć, że Cieślin powstał najprawdopodobniej w okresie między 1320 a 1375 rokiem, gdyż był to najbardziej intensywny okres akcji osadniczej na terenie obecnego powiatu olkuskiego.
Chronologiczne informacje dotyczące Cieślina z okresu średniowiecza:
– 1400 – Cieślin był własnością szlachecką (rycerską).
– 04.02.1400 – Katarzyna żona Adama z Barwałdu i Jan syn jej, całą wieś tych Cieślin ze wszelkim prawem, władztwem i przynależnościami w 50 grzywnach groszy praskich Bodzancie, Świętosławowi, Marcinowi i Stanisławowi z Modlnicy ustanowili zastawem, przyrzekając za szkodę i przeszkodę, tak jednak, że tąż wieś z 50 grzywien tychże do dnia św. Mikołaja bliskiego wykupić mają, jeśli nie wykupiliby, wówczas tę wieś na wieki stracić będą mieli.
– 1400-1418 – właścicielem wsi był Jan (Jaszek), żonaty z Zacharką [z Barwałdu (Górnego)], syn Dzierżka z Młodzaw (powiat wiślicki) oraz Katarzyny (z Zębocina, 2-giej żony Adama z Barwałdu Górnego). Był on również od 1389 roku dziedzicem Kwaśniowa.
– 08.02.1401 – Katarzyna z tymże synem Janem zastawiła za 30 grzywien groszy praskich Ostrobodowi z Niegowonic kmieci i karczmę w Cieślinie z wyjątkiem folwarku i młyna.
– 08.11.1402 – Jan syn zmarłego Dzierżka z Młodzaw wyznaczył matce Katarzynie 200 grzywien na Młodzawach i Cieślinie, które zapisał jej Dzierżek jako posag i wiano.
– 08.10.1404 – Wojtko z Cieślina z Mikołajem, karczmarzem z Zarzecza, mieli wyznaczony pierwszy termin rozprawy w najbliższych terminach za gwałtowne pobicie.
– 04.11.1404 – Mikołaj z Zarzecza oddalił prawnie pozew Adama z Barwałdu o pobicie jego 3 ludzi Jana, Wojtka i Bartka z Cieślina.
– 11.10.1408 – Jan z Cieślina z Grzegorzem, sołtysem z Golczowic, mieli wyznaczony termin zawity trzeciego dnia po najbliższym, nadchodzącym dniu św. Marcina [13 XI 1408] przed panem starostą lub jego sędzią.
– 13.11.1408 – Jan z Cieślina z Grzegorzem Ribka z Golczowic mieli wyznaczony termin zawity nazajutrz po najbliższym nadchodzącym dniu Obrzezania Pańskiego [2 I 1409].
– 26.03.1409 – Jan z Cieślina miał zapłacić w terminie 50 grzywien Janowi z Kunic pod gwarancją wwiązania go w 60 grzywien do części w Kwaśniowie.
– 23.06.1411 – Jan z Kwaśniowa [i Cieślina] gwarantował Janowi z Kunic zwrot 40 grzywien ewentualnym zastawem całej swojej części w Kwaśniowie na sumę 60 grzywien.
– 08.02.1414 – Maciej Garbacz, Błażej Moskreni [Moskrem?], Mikołaj Sladek, przysiężnicy [ławnicy] z Zarzecza zostali ogłoszeni winnymi nie stawienia się na wezwanie [kmiecia] Wojciecha Sczirba [Szczerba] z Cieślina na pierwszy termin, ponieważ się nie podporządkowali (z prawej). Na zlecenie pana biskupa ci biedacy zostali usunięci. Przekreślone [albo: unieważnione].
– 04.06.1414 – Jan z Cieślina wyznaczył żonie Zacharce 60 grzywien posagu i 90 grzywien wiana na połowie Kwaśniowa.
– 27.04.1416 – Jan z Kwaśniowa zwany Gambrat (Gamrat) pozwany został przez Jana z Cieślina [i Barwałdu].
– 01.06.1416 – na mocy ugody Jan z Kwaśniowa winien zwrócić Janowi z Cieślina przywileje dotyczące Barwałdu, który mu sprzedał. Jan z Kwaśniowa winien „conarare odoracz” role, czyli niwy, które są przydane (addite) do dóbr Cieślin. Jan z Kwaśniowa i jego żona Elżbieta zobowiązali się zapłacić Mikołajowi Mrukowi 40 grzywien, a wówczas on miał ustąpić z zastawu.
– 1416 – Jan z Cieślina dał Janowi z Kwaśniowa całą swoją część w Kwaśniowie w zamian za całą wieś Barwałd i 45 grzywien.
– 1418-29 – właścicielem wsi Cieślin był N. Piotr z Cieślina (Pietrasz, Piotr Kamieński z Kamienia. h. Ostoja). Do 1425 roku pisał się również jako Piotr z Kamienia, zaś od 1426 roku używał zwrotu Piotr niegdyś z Kamienia.
– 08.08.1418 – N. Piotr z Cieślina występuję w roli świadka rozgraniczenia posiadłości Kamień, należącej do konwentu Ciała Chrystusa w podkrakowskim Kazimierzu, i Brodła, należącej do rodziny szlacheckiej z tychże Brodeł, dokonanego przez Jakusza z Cianowic, komorzego Piotra Szafrańca, podkomorzego krakowskiego. Rozgraniczenie to zostało zaakceptowane przez Piotra Szafrańca z Łuczyc, podkomorzego krakowskiego, a zarazem starosty chęcińskiego i łęczyckiego, w dniu 25.11.1419 roku.
– 1419 – Katarzyna, wdowa po Dziersławie z Młodziejowic, zrezygnowała na rzecz syna Jana z Barwałdu z prawa do posagu i wiana w Cieślinie. Jan wyznaczył w dożywocie matce Katarzynie 2 łany i 3 grzywny rocznego czynszu w Barwałdzie.
– 1427 – Bodzęta z Modlnicy i Piotr z Cieślina, niegdyś z Kamienia, ręcząc wspólnie za Nankera, prepozyta zwierzynieckiego, mieli zapłacić do dnia św. Mikołaja 35 grzywien Mikołajowi, synowi Świętosława z Modlnicy, pod rygorem zapłaty 40 grzywien w terminie do najbliższego Bożego Narodzenia.
– 1428 – Piotr z Kamienia [i z Cieślina] oraz Bodzęta z Modlnicy ręcząc wspólnie za Nankera, prepozyta zwierzynieckiego, mieli zapłacić 50 grzywien Janowi z Ujazdu pod rygorem zapłaty 60 grzywien.
– 1428 – Miczak z Modlnicy oświadczył, że Nanker, prepozyt zwierzyniecki, zapłacił mu 30 grzywien uwalniając swoich poręczycieli Bodzętę z Modlnicy i Piotra z Kamienia [i z Cieślina].
– 1429 – Piotr z Cieślina wyznaczył żonie Małgorzacie 120 grzywien posagu i wiana na połowie dóbr w Cieślinie i na całej karczmie tamże.
– 24.02.1434 – Jan Cieśliński (Czesslinszkii) zaświadczył, że Piotr z Uliny zapłacił 45 marek rękojmi/poręki za Jana Pieniaszka z Niezwojowic (de Niieszwoiiowicze). Rękojmia została zapłacona całkowicie i z całej sumy.
– 1441-50 – właścicielem wsi Andrzej, Andriasz, Andrisz z Kamienia i Cieślina.
– 1441-46 – wsią władała Katarzyna żona tegoż Andrzeja.
– 1445 – Jan Cieśliński (Czeszlinsky) kupił za 155 grzywien od Wacława oświęcimskie Zembrzyce.
– 04.07.1446 – Piotr z Kamienia z żoną Małgorzatą sprzedali za 150 grzywien groszy krakowskich Mikołajowi ze Sławniowa całą wieś Cieślin.
– 1446 – w Cieślinie znajduje się staw Nadolny, lasy i bory, łąki koło bagna Semka (Semconis).
– 1446 – Andriasz z Cieslina miał zapłacić w terminie 17 grzywien Janowi i Piotrowi z Kwaśniowa pod gwarancją wwiązania ich do 1 łana z kmieciem Piernikiem, z karczmą i stawem Nadolnym, z lasami i borami oraz rolami koło tych lasów, z łąkami koło bagna Semka, oraz z prawem połowu ryb w stawach i ścinania drzewa w lasach i borach na własne potrzeby.
– 1446 – Andriasz z Cieślina wyznaczył żonie Katarzynie córce pana Wrocha Jaksy 300 grzywien posagu i wiana na połowie Cieślina.
– 26.02.1448 – Andrzej z Cieślina zastawił za 33 grzywien Piotrowi Kwaśniowskiemu swoje dobra w Cieślinie, a jego żona Katarzyna odstąpiła od prawa do wiana i posagu na zastawie.
– 27.12.1448 – Andrzej z Cieślina złożył pieniądze, by wykupić Cieślin od Piotra i Jana Kwaśniowskich.
– 07.01.1449 – Jan z Kwaśniowa umorzył zapis zawarty w księgach sądowych lelowskich na dziedzictwie Cieślin przeciw Andriaszowi.
– 07.01.1449 – Andriasek z Cieślina, odstępując od swojego powiatu, całą majętność dziedziczną tejże wsi Cieślin, z wszelkim prawem i całym władztwem, z pożytkami, korzyściami, dochodami, czynszami, gruntami, domami, karczmami, polami uprawnymi, łąkami, błoniami, wodami, rzekami, gajami, lasami, borami, pasiekami oraz wszystkimi przynależnościami, zależnościami i tym, co jest związane z gruntem, jakimkolwiek mianem jest nazywane, niczego nie wykluczając, w całości zastawił na 100 grzywien w powszechnym pieniądzu, monecie krakowskiej i zwyczajowej stopie polskiej, Marciszowi z Podgorzyc. Stawy zaś rybne tamże się znajdujące, ryby z tych stawów i pieniądze ze sprzedaży tych ryb, obaj wspomniani szlachcice powinni mieć po połowie, w taki sposób, że równą część z każdej z tych ryb, lub z pieniędzy za rybę, każdy z nich otrzyma. Borkowa, żona tegoż Andriaska, zrzekła się wszelkiego prawa do posagu i oprawy na wspomnianych wyżej dobrach, oddanych w zastaw, do czasu ich wykupienia z zastawu.
– 28.09.1450 – Andrzej z Kamienia, dziedzic, od powiatu swojego odstąpiwszy zobowiązał się zapłacić 100 grzywien pieniądza pospolitego monety krakowskiej, od najbliższego święta Narodzenia Chrystusa w cztery kolejno następujące lata, Marciszowi z Podgórza. W przypadku niezapłacenia, wówczas ten sam Andrzej w całej dziedzinie swojej Cieślin ze wszelkim prawem i całym władztwem, pożytkami, plonami, dochodami, gruntami, łąkami, placami, domami, karczmami, wodami, rzekami, stawami, borami, lasami, gajami, zaroślami, barciami i wszystkimi przynależnościami, zawisłościami i spójnościami jakimikolwiek imionami, niczego nie wyłączając, w tych 100 grzywnach temu Marciszowi zobowiązał się dać wwiązanie na zastaw do trzymania i użytkowania, od święta Narodzenia Chrystusa aż do zupełnego jego wykupienia. Przyrzekł też temu Marciszowi, iż tenże Marcisz stawy tamże będzie mógł osuszyć i ryby z tychże sprzedać. Również drzewa w lasach, gajach, borach tamże wycinać i sprzedawać będzie mógł zgodnie ze swoją wolą. Jeśli zaś by tego wwiązania nie dał, wówczas ten sam Marcisz na wszystkich rokach ziemskich sądowych, bez pozwu będzie mógł tego Andrzeja skazać, aż do zupełnego dania tegoż wwiązania. Katarzyna zaś, żona tego Andrzeja, będąca osobiście przy tym zastawie, odstąpiła od wszystkich praw swoich, posagu i przywianku nad tąż dziedziną Cieślin, tak długo jak tę dziedzinę ten sam Marcisz będzie trzymał w zastawie. Jednocześnie Marcisz zapis stary, który miał przeciw temu Andrzejowi, umorzył go i w niwecz obrócił.
– 1464-69 – Marcisz, Marcin z Kamienia herbu Ostoja dziedzicem Cieślina.
– 1465 – Marcin dzierżawcą w Cieślinie.
– 1470-80 – dziedzicem Cieślina Marcin herbu Ostoja, znajdują się tu łany kmiece i folwark.
– 1470-80 – wieś Cieślin należy do parafii Chechło.
– 1470-80 – dziesięcina snopowa i konopna z łanów kmiecych wartości 2 grzywien i z folwarku plebanowi w Chechle.
– 1477-82 – w Cieślinie spotykamy się z ziemianinem Stanisławem Ciesielskim herbu Zadora oraz rodem o nazwiskach gniazdowych Cieślińskich herbu Junosza (wg innych źródeł Ciesielskich herbu Lubicz).
– 1482 – dziedzicem Marcin z Cieślina.
– 1484 – bracia Jan i Jakub dziedzicami Cieślina.
– 1489 – wieś Cieślin należy do powiatu krakowskiego.
– 1490 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1490 – wieś Cieślin nie opłaciła Diecezji Krakowskiej podatku łanowego (zwanego też poradlnym), przypadającego po dwa grosze z włóki w myśl ustawy koszyckiej króla Ludwika.
Mappa szczegulna Woiewodztwa Krakowskiego i Xięstwa Siewierskiego (fragment).
– 1491 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1492 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1493 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1494 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1496 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1497 – w rejestrach poborowych województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1498 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina.
– 1499 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego (chodzi o pobór 2 groszy od łanu) nie wykazano poboru z Cieślina. Cieślin zamieszczony został pod parafią Chechło wraz z Chechłem, Ryczowem Leśnym, Domaniowicami [!], Ryczowem Królewskim oraz Zarzeczem Biskupim [!], zaś Kwaśniów pod parafią Gołaczewy, a Rodaki pod parafią Ogrodzieniec.
– 1500 – w rejestrze poborowym województwa krakowskiego nie wykazano poboru z Cieślina. Podobnie rzecz miała miejsce w przypadku Błędowa i Golczowic.